هنر سفالگری تبریز

سفال از کهن ترین و مهم ترین صنایع دستی ایران محسوب می شود. از ابتدا انسان از سفال به عنوان ظروف نگهداری برای انواع نوشیدنی و مواد غذایی استفاده می کرده است. سفالگری در آذربایجان شرقی نیز یکی از صنایع دستی مهم و خاص است. در اغلب شهرها از خاک رس برای ساخت ظروف سفالی استفاده می شود. در شمال تبریز کوهی سرخ رنگ که همواره در آفتاب می درخشد وجود دارد که سرشار از آهن است. از خاک رس این کوه برای سفالگری استفاده می شود. ولی اغلب ظروف سفالی در تبریز از خاک سفید (کائولین) که از معدن شهر زنوز برداشت می شود، ساخته می شود.

ابتدا کائولین را به شکل سنگ از معدن استخراج می کنند. سپس آنها را با آب مرطوب کرده، سپس در آفتاب پهن می کنند تا خشک شود. پس از خشک شدن آنها را آسیاب می کنند. چون خاک سفید چسبندگی کمی دارد از پودر شیشه در گل برای ایجاد چسبندگی استفاده می کنند. پس از آنکه گل یک روز استراحت کرد، قابل استفاده و چرخ کاری است.

پس از آن بدنه ظروف سفالی با چرخ ساخته شده و یک روز آنها را در کارگاه قرار می دهند تا خشک شود. سپس آنها را در گرمخانه قرار می دهند تا کاملا خشک شود. پس از آن، ظروف را سمباده زده و با ابر خیس صیقل می دهند. اگر ظرف دسته دار باشد، دسته در این مرحله به آن اضافه می شود. در انتها ظرف آماده ی تزیین است. روش های مختلفی برای ایجاد نقوش زیبا بر روی سفال وجود دارد که عبارتند از: نقاشی با رنگ و قلم مو، کنده کاری، برجسته کاری و مشبک سازی.

برای لعاب دهی می توان در یک مرحله ظرف را در کوره پخت. ولی برای کاهش خطر شکستن ظرف، این کار در دو مرحله انجام می شود. ابتدا ظروف با 700 درجه سانتیگراد خام پخت می شوند، سپس ظروف خام پخت شده  را در محلولی رقیق از آب و گل غوطه ور می کنند، سپس ظروف را خشک کرده و برای لعاب دهی آماده می شوند. برای ظروفی که دارای نقش و طرح هستند، ابتدا آنها را در لعاب شفاف غوطه ور می کنند. سپس ظروف را می چینند تا لعاب آنها خشک شود، پس از آن لعاب کف ظروف را با سمباده پاک می کنند تا به کوره نچسبد.